Persoonlijkheidstrekken: ontwikkelen of vermijden op het werk
Inhoudsopgave
- Wat is een persoonlijkheidstrek?
- Overzicht van belangrijke persoonlijkheidstheorieën
- De voordelen van het Big Five-model
- Hebben persoonlijkheidstrekken impact op professioneel succes?
- Voorspellende waarde voor loopbaanontwikkeling
- Mechanismen achter dit effect
- Afhankelijk van de sector
- Nuancering
- Trekken die je beter ontwikkelt om te slagen op het werk
- Trekken die je beter vermijdt of matigt
- Hoe kunnen recruiters persoonlijkheid inzetten bij selectie?
Persoonlijkheid speelt een cruciale rol op de werkvloer. Ze beïnvloedt niet alleen hoe iemand zijn taken uitvoert, maar ook hoe hij of zij omgaat met collega’s, omgaat met verandering en problemen aanpakt. Naast technische vaardigheden dragen persoonlijkheidskenmerken – en dus ook attitudes en gedragingen – sterk bij aan professioneel succes.
Toch zijn niet alle persoonlijkheidskenmerken even gewenst in een professionele context. Sommige bevorderen prestaties en samenwerking binnen een team, terwijl andere net voor obstakels kunnen zorgen en zowel persoonlijke als collectieve groei kunnen afremmen. Inzicht in deze verschillen helpt zowel individuen bij hun persoonlijke ontwikkeling als HR-professionals bij het efficiënter rekruteren van kandidaten.
In dit artikel verkennen we welke persoonlijkheidstrekken bijdragen aan professioneel succes, welke eerder belemmerend werken, en hoe je deze kenmerken gericht kan ontwikkelen of temperen.
Een proactieve houding ten opzichte van persoonlijke ontwikkeling verhoogt niet alleen de prestaties, maar maakt het ook makkelijker om je weg te vinden in een constant veranderende werkomgeving. Voor recruiters en HR-professionals is inzicht in deze eigenschappen dan weer een waardevolle troef om de juiste kandidaten te selecteren en hun groeipotentieel te begeleiden.
Wat is een persoonlijkheidstrek?
Voordat we ingaan op de verschillende persoonlijkheidstheorieën, is het belangrijk te begrijpen wat we precies bedoelen met een ‘trek’.
Een persoonlijkheidstrek verwijst naar een stabiele gedrags- en denstendens die zich herhaaldelijk uit in uiteenlopende situaties gedurende het leven.
In tegenstelling tot tijdelijke gedragingen zijn deze kenmerken relatief constant en bepalen ze duurzaam hoe iemand met zijn of haar omgeving omgaat.
Persoonlijkheidstheorieën proberen de diversiteit aan menselijke persoonlijkheden te verklaren aan de hand van universele dimensies die bij elk individu in meer of mindere mate aanwezig zijn. Zo ontstaat een uniek persoonlijkheidsprofiel per persoon, gebaseerd op de combinatie en intensiteit van verschillende trekken zoals extraversie of vriendelijkheid.
Overzicht van belangrijke persoonlijkheidstheorieën
Er bestaan verschillende theorieën die persoonlijkheidstrekken in kaart brengen. Onder de bekendste modellen vallen:
- De theorie van Gordon Allport
- De 16 persoonlijkheidsfactoren van Raymond Cattell
- Het Big Five-model
Het Big Five-model is vandaag de dag één van de meest gebruikte en wetenschappelijk onderbouwde modellen. Het beschrijft de persoonlijkheid aan de hand van vijf dimensies:
-
01.
Openheid voor ervaring
De neiging om nieuwsgierig, creatief en open te staan voor nieuwe ideeën – tegenover een eerder conventionele of praktische ingesteldheid.
-
02.
Consciëntieusheid (zorgvuldigheid)
De mate waarin iemand georganiseerd, gedisciplineerd en doelgericht te werk gaat – versus impulsiviteit of slordigheid.
-
03.
Extraversie
In hoeverre iemand sociaal en energiek is, in tegenstelling tot introvert of gereserveerd.
-
04.
Vriendelijkheid (meegaandheid)
De neiging tot samenwerking, vertrouwen en behulpzaamheid – versus competitie of achterdocht.
-
05.
Emotionele stabiliteit (vs. neuroticisme)
Hoe stabiel en veerkrachtig iemand emotioneel is – versus neiging tot stress, angst of emotionele schommelingen.
Deze eigenschappen...
worden doorgaans gemeten met gestandaardiseerde tests. Hoewel er sprake kan zijn van sociale wenselijkheid of andere vertekeningen, maken deze metingen het mogelijk om mensen op een vergelijkbare manier te evalueren.
De voordelen van het Big Five-model
Het Big Five-model is onderbouwd door decennia aan onderzoek en kent verschillende wetenschappelijk aangetoonde voordelen:
1. Stabiliteit over tijd
Onderzoek van Soto & John (2012) toont aan dat persoonlijkheidstrekken relatief stabiel blijven vanaf het volwassen leven. De grootste verschuivingen gebeuren vóór de leeftijd van 30 jaar, met daarna een duidelijke stabilisering (Roberts et al., 2006).
2. Erfelijkheid
Studie van Tellegen et al. (1988) geeft aan dat 40 tot 60% van de variatie in persoonlijkheid genetisch bepaald is. Deze resultaten gelden bovendien over verschillende culturen heen, wat wijst op een universele biologische basis.
3. Voorspellende waarde
Barrick & Mount (1991) bewezen dat consciëntieusheid de beste voorspeller is van werkprestaties, ongeacht sector of functie. Ook Judge et al. (1999) tonen aan dat er een verband is tussen persoonlijkheidstrekken en professioneel succes.
4. Meetinstrumenten
Het model vormt de basis voor psychometrische testen die wereldwijd gebruikt worden in rekrutering, leiderschapsontwikkeling en coaching.
Hebben persoonlijkheidstrekken impact op professioneel succes?
Voorspellende waarde voor loopbaanontwikkeling
Een grootschalige meta-analyse van Timothy A. Judge et al. (2002) toont aan dat persoonlijkheid een belangrijke voorspeller is van professioneel succes. Uit analyse van 91 studies (meer dan 23.000 respondenten) bleek:
-
01.
Consciëntieusheid voorspelt
is het meest voorspellende kenmerk voor professioneel succes en verklaart ongeveer:
15% van de verschillen in werkprestaties12% van de inkomensverschillen10% van de werktevredenheid -
02.
Extraversie voorspelt
blijkt ook belangrijk te zijn en voorspelt :
- Leiderschapspotentieel
- Succes in klantgerichte of sociale functies
- Hogere kans op promotie
-
03.
Emotionele stabiliteit leidt tot
draagt significant bij aan:
- Betere stresshantering
- Efficiëntere besluitvorming
- Grotere veerkracht in uitdagende situaties
Mechanismen achter dit effect
Persoonlijkheidskenmerken beïnvloeden professioneel succes via meerdere mechanismen:
Gedragsaanpassing
Consciëntieuze mensen werken gestructureerd, komen afspraken na en leveren kwaliteitsvol werk.
Emotieregulatie
Mensen met hoge emotionele intelligentie, vaak gekoppeld aan stabiele persoonlijkheid, kunnen beter communiceren, conflicten hanteren en samenwerken (Côté & Miners, 2006).
Leervermogen
Openheid voor ervaring stimuleert leerbereidheid, innovatie en aanpassingsvermogen in een snel veranderende werkomgeving.
Afhankelijk van de sector
Volgens Seibert & Kraimer (2001) varieert het belang van elke trek naargelang de jobcontext:
- Verkoop en marketing: Extraversie en consciëntieusheid
- R&D: Openheid voor ervaring
- Leidinggevende functies: Evenwicht tussen extraversie, emotionele stabiliteit en consciëntieusheid
Nuancering
Persoonlijkheid bepaalt niet alles. Ze:
- Is géén absolute voorspeller
- Interageert met andere factoren (opleiding, omgeving)
- Kan deels ontwikkeld of bijgestuurd worden
Trekken die je beter ontwikkelt om te slagen op het werk
-
01.
Consciëntieusheid
Betrouwbaarheid, volharding, oog voor detail en structuur.
-
02.
Openheid voor ervaring
Nieuwsgierigheid, innovatievermogen, leerbereidheid en flexibiliteit.
Trekken die je beter vermijdt of matigt
-
01.
Hoog neuroticisme
Stressgevoeligheid en emotionele instabiliteit hinderen besluitvorming en samenwerking.
-
02.
Rigide ingesteldheid
Gebrek aan openheid belemmert innovatie en aanpassingsvermogen.
Hoe kunnen recruiters persoonlijkheid inzetten bij selectie?
Onderzoek (zoals dat van Ones & Viswesvaran, 1996) en onze eigen ervaring raden een genuanceerde aanpak aan:
- Gebruik gestandaardiseerde persoonlijkheidstests
- Combineer deze met andere evaluatiemethoden (gesprekken, casussen, testen)
- Evalueer persoonlijkheid in functie van rol en bedrijfscultuur
- Hou rekening met ontwikkelpotentieel via cognitieve tests of leercapaciteit
Van kaart naar kompas: de rol van AI in persoonlijkheidsanalyse
Persoonlijkheid is geen zwart-witverhaal, maar een dynamisch systeem. Waar traditionele testen ons een kaart bieden, introduceert AI nu een geavanceerd kompas.
AI verandert onze manier van kijken naar persoonlijkheid:
- Diepgaandere analyses: Dankzij algoritmes kunnen subtiele gedragsindicatoren worden opgespoord, die voorheen onzichtbaar bleven.
- Persoonlijke aanbevelingen: AI stelt op maat gemaakte ontwikkelingsroutes voor, gebaseerd op individuele sterktes en uitdagingen.
Ontdek vergelijkbare
artikelen
Alle bekijken
Waarom cognitieve tests gebruiken bij rekrutering?
Ontdek waarom cognitieve testen cruciaal zijn bij rekrutering: ze voorspellen prestaties, zorgen voor een objectieve evaluatie en helpen om talent te identificeren.
Organisatiecultuur : wat employer branding niet overbrengt
Duik in ons whitepaper en ontdek bedrijfscultuur vanuit een nieuw perspectief: onderzoeksresultaten, getuigenissen en concrete tips om een authentieke en impactvolle cultuur te creëren!
![Games Of HR Waasmunster #2 [Op 31.05]](/assets/general/Blog_Svg/Man_Woman_Profile.svg)
Games Of HR Waasmunster #2 [Op 31.05]
Ontdek hoe HR-spellen de werkcultuur versterken. Leer van de ervaringen van onze experts in psychometrie en optimaliseer uw HR-strategie.
Newsletter
Bedankt om in te schrijven voor de nieuwsbrief!
Wij hopen dat onze nieuwsberichten uw dag nog beter zullen maken :)
Klaar om uw volgende talenten te ontdekken?
Vul het formulier in om een demo te krijgen.
Footer form
Bedankt om het formulier te verzenden!
Onze teams zullen u zo snel mogelijk antwoorden. Een fijne dag :)